Qolkondanın sərvəti
Almaz qiymətli daşlar arasında ən bahalısıdır. Cilalanmış iri almazlar brilyant adlanır. Belə daşlar qızıl və platin çərçivəyə salınır, hökmdarların taclarını bəzəyir. Xırda (texniki) almazlar isə çoxişlənən daşlardır. Texniki almazların yarıdan çoxu emal sənayesi üçün xüsusi alətin hazırlanmasında istifadə olunur. Əlvan və qara metalların, möhkəm və ifrat möhkəm ərintilərin, şüşə, kauçuk, plastik kütlə və digər sintetik maddələrin emalında almazdan hazırlanmış kəsici alət və burğulardan istifadə olunması möhkəm xəlitələrdən hazırlanmış alətlərlə müqayisədə böyük iqtisadi səmərə verir. Müasir sənaye sahələrinin, demək olar, hamısında, o cümlədən radioelektronikada və cihazqayırmada müxtəlif materiallardan hazırlanmış nazik məftillərdən istifadə olunur. Bərk metallardan olan belə məftili yalnız almaz filyerin köməyi ilə hazırlamaq mümkündür. Filyer üstündə çox kiçik deşiklər açılmış almaz lövhədir.
Almaz kimyəvi tərkibinə görə karbondur və əslində, çox yumşaq qrafitdən heç nə ilə fərqlənmir. Lakin nə üçün təbiətdə bəzi hallarda qrafit əmələ gəlir, bəzi hallarda isə almaz? Məsələ törəmə şəraitindədir. Almaz Yerin səthində bir növ “qonaqdır”: bu qiymətli daş çox böyük dərinliklərdə, yüksək temperatur və təzyiq nəticəsində əmələ gəlir. Əbəs yerə deyil ki, əsl almaz yataqları yeraltı partlayışlar nəticəsində əmələ gəlmiş mədənlərdir. Almaz yataqlarını Yerin səthinə çıxmamış vulkan da adlandırmaq olar.
Yer üzündə ilk almazlar təxminən 3 min il əvvəl Hindistanda tapılıb. Almazların satıldığı qədim Qolkonda şəhəri indiyədək bütün dillərdə bitib-tükənməyən sərvət mənasında işlənir. Hazırda ən böyük almaz ixracatçısı Cənubi Afrikadır. İlk almaz mədənləri 1954-cü ilin avqustunda Yakutiyada tapılıb.
Tarixdə ən məşhur almazlardan biri olan “Şah” (kütləsi 88 karat) Moskvada, Rusiyanın Almaz Fondunda saxlanılır. Daşın üzərində onun əvvəlki sahibləri barədə məlumat verən yazılar həkk edilib. Almaz 1591-ci ildə Böyük Moğollar sülaləsinin nümayəndəsi II Burhan Nizam şaha, 1641-ci ildə Cahan şaha məxsus olub. Təbii oktaedr formasında olan daş cüzi cilalanıb. Uzunsov formada olan daşı asmaq üçün onun bir ucunda halqavari dərin şırım açılıb. Daş uzun illər Böyük Moğolların taxtından həmail kimi asılıb.
1739-cu ildə Nadir şah Əfşar Hindistana hücum edir. Nadir şah Hindistanda qaldığı iki ay ərzində çoxlu qənimət, o cümlədən “Şah” almazını ələ keçirir və İrana gətirir. 1829-cu ildə Tehranda Rusiya səfirliyinə hücum edib şair və diplomat A.Qriboyedovu qətlə yetirirlər. O dövrdə İran şahı olan Fətəli şah oğlu Xosrov Mirzənin başçılığı ilə Peterburqa nümayəndə heyəti göndərir. Qədim almaz “günahı yüngülləşdirən” hədiyyələr arasında çar I Nikolaya təqdim olunur.