Təsəvvür et ki, şüşə olmasaydı, insanlar hansı çətinliklərlə üzləşərdilər. Pəncərəsiz ev, eynəksiz göz...

İnsan üçün ən vacib materialların siyahısı aparılsa, şüşə, şübhəsiz ki, birincilər sırasında yer alar. Pəncərəsiz ev təsəvvür edə bilərsən? Bəs eynəksiz, güzgüsüz, stəkansız və ya butulkasız həyatı necə, təsəvvürünə gətirə bilərsən? Hələ bunlar da hamısı deyil: sanki şüşə hər tərəfdədir!

İlk baxışdan, şüşə çox sadə materialdır. Əsasını qum təşkil edir. Qumdan başqa, onun tərkibinə soda və əhəng əlavə olunur. Bu qatışıq sobada əridilir və tərkibindəki qazlar buxarlandırılır. Sonra yenə də soyudulur və 600 dərəcəyə çatanda isə tədricən donmağa başlayır. Sanki okeanın içərisində şüşədən düzəldilmiş otaqdasan. Əslində isə bura okeanariumdur. Burada okeanın heyvanat aləminin bütün sakinlərinə rast gəlmək olar, hətta köpək balığına da. Odur ki, okeanariumun divarları çox möhkəm olmalıdır.

Bu üsula insanlar 5 min il bundan əvvəl yiyələniblər. Arxeoloji tapıntılar sənətkarların o vaxtlar şüşədən bəzək əşyalarının düzəltməsini sübut edir. O dövrdə şüşə ilə işləmək olduqca çətin idi: əridilmiş kütlə çox isti olurdu. Yalnız 2 min il əvvəl ağıllı finikiyalılar çıxış yolu tapa bildilər. Onlar şüşəni üfürərək çıxarmaq üsulunu icad etdilər!  Metal borucuqla qatışıqdan bir topa götürür, ciyərlərinə hava yığaraq ərinmiş şüşəni sabun köpüyü kimi üfürüb çıxarırdılar. Yumşaq kütləni formaya salaraq, gözəl stəkan və güldan əldə edirdilər.

1000 dərəcədə əridilən şüşə südə bənzəyir. Şüşə ustaları metal borucuqla ərinmiş şüşə qatışıqdan bir topa götürülür, sabun köpüyü kimi üfürüb çıxarır, müxtəlif bəzək əşyaları düzəldirlər. Bir çox ustalar hələ də bu üsuldan istifadə edir və şüşədən əsl sənət əsəri düzəldirdilər. Amma indi bütün bu işlər avtomatlaşdırılıb. Məsələn, şirə üçün şüşə butulkanı avtomat artıq özü üfürüb çıxarır. Pəncərə şüşəsini düzəltmək üçün isə ərinmiş kütlə metal tavaya tökülür və yayılandan sonra soyudulur.

Uzun müddət alimlər şüşənin bir çox xüsusiyyətini başa sala bilmirdilər. Məsələn, nə üçün şüşə şəffaf olur? Sən demə, bu, şüşənin tərkibindəki molekulların bir-birilə birləşməsindən asılıdır. Əllə yoxlayanda şüşə bərkdir, amma onun molekulları bir-birilə duru maddənin molekulları kimi birləşib. Şüşə molekulları metalda olduğu kimi sıra ilə yox, qarışıq, masaya tökülmüş kibrit çöpləri kimi düzülüb. Ona görə də işıq şüaları onların arasından keçir. Amma belə quruluş möhkəm deyil. Və bu, şüşənin tək çatışmayan cəhəti deyil. Şüşə nə soyuqdan, nə də istidən qoruyur. Hələ üstəlik, şüşə ən “pinti” səth hesab edilir. Onun üzəri sanki tozu, su ləkəsini, milçək izlərini özünə cəlb edir.

İnsanlar şüşənin nöqsanlarını aradan qaldırmağa çalışır. Qışda otaq isti qalsın deyə, pəncərələri iki  və ya üç şüşə qatından edirlər. Həmin qatların arasındakı hava soyuğu o biri tərəfə buraxmır. Bəzən isə soyuqdan qorunmaq üçün şüşənin tərkibinə inert, yəni təsirsiz qaz da əlavə edirlər. İndi mühəndislər elə bir qeyri-adi pəncərə şüşəsinin üzərində işləyirlər ki, düyməni basanda onun arası qazla dolub onu tündləşdirsin və bununla  içəri keçən gün işığının qarşısı alınsın. Şüşənin üzərini isə çirki hopmağa qoymayan xüsusi maddə ilə örtəcəklər. Bir sözlə, şüşənin çox böyük gələcəyi var. Özü kimi şəffaf və aydın.