Hər bir ailənin öz büdcəsi olur. Bəs ailənin büdcəsi necə formalaşır? Ata, ana, nənə, baba və bir uşaqdan ibarət ailə götürək. Bu ailədə ata yazıçıdır. O, əsərlər yazır və nəşriyyata təqdim edir. Nəşriyyat bu əsərləri çap edib əvəzində ataya qonorar, yəni zəhmət haqqı verir. Ana müəllimdir. Məktəbdə işləyir və aylıq maaş alır. Baba və nənə isə işləmirlər. Onlar əmək pensiyası alırlar. Oğlan universitet tələbəsidir. Yaxşı oxuyur və buna görə təqaüd alır. Evə gətirilən bu pullara ailənin gəliri deyilir. Bu ailədə hamının gətirdiyi pul bir yerə toplanıb ailənin büdcəsini yaradır.

Ailə büdcəsinə toplanan pul ailənin ehtiyaclarına xərclənir. Ailənin başçısı bu xərclərin gəlirdən çox olmamasına çalışır. Çünki büdcəsində toplanmış vəsaiti düzgün xərcləyən ailə zəruri ehtiyaclarını tam ödəyir və borca düşmür. 

Elə ailələr var ki, gəlirləri az olsa da, öz tələbatlarını ödəyə bilirlər. Amma elə ailələr də var ki, ailə üzvlərinin hamısı qazanır, amma ailə yaxşı dolana bilmir. Bu niyə belə olur? Çünki birinci ailə xərclərinə qənaət edir. Yəni gündəlik ərzaqı lazım olandan artıq almır, evdə suyu, qazı, işığı boş-boşuna sərf etmir. İkinci ailə isə ərzaqı lazım olandan çox alır. Qazın, suyun, işığın işlənməsinə nəzarət etmir. Sonra artıq qalmış ərzaq köhnəlir və xarab olur. Bütün bunlara böyüklər nəzarət edir. Sən də böyüyüb ailə başçısı olanda, yəqin ki, gəlirini və xərcini düzgün böləcəksən. Bəs sən ailə büdcənizin artıq xərclərdən qorunması üçün indi nə edə bilərsən?

İlk növbədə nəzərə almalısan ki, boş yerə yanan qaz və elektrik cihazları, açıq qalan su kranı ailənin büdcəsinə çox ziyan vurur. Otaqdan çıxarkən işığı söndürmürsənsə və dişlərini fırçaladığın müddətdə suyu açıq qoyursansa, yaxud əllərini yuyandan sonra kranı yaxşı bağlamırsansa, ailənizin büdcəsinə ziyan vurmuş olursan.

Gündən-günə, aydan-aya artan bu ziyan ailə büdcənizin xeyli hissəsinin boş yerə xərclənməsi deməkdir. Bundan başqa, ailənin hər bir üzvünün özünəməxsus xərcləri olur. Hər bir ailə üzvü gərək öz xərclərini nəzarətdə saxlasın. Məsələn, sənin üçün alınmış məktəb ləvazimatından səliqəli istifadə etməlisən. Çünki səliqəsiz işlədilən hər şey tezliklə yararsız hala düşür. Onu yenisi ilə əvəz etdikdə isə əlavə pul xərcləmək lazım gəlir. Bu da ailə büdcənizə xeyli ziyan vurur.

Ailədə xərclər gəlirə uyğun bölünərsə, ailə normal yaşayır. Hətta ailənin gəliri xərclərindən artıq da ola bilər. Gəlir xərcdən artıq olanda isə pul ehtiyatı yaranır. Buna yığım deyilir. Ailə yığımın hesabına daha yaxşı yaşaya bilər. Bu pulla daha geniş mənzil, avtomobil və başqa qiymətli əşyalar almaq, səyahət etmək olar. Yaxud ehtiyacı olanlara yardım etmək, xeyirxah işlər görmək də mümkündür.