Təbiət

Su çəmənzarı

 
Bitkilər təqribən 400 milyon il əvvəl sudan quruya çıxandan sonra  Yer kürəsinin bütün  guşələrinə yayılsa da,  su onlar üçün doğma mühit olaraq qalmaqdadır. Bitkilər  səltənətinin bir hissəsi “yaş” həyat tərzinə sadiq qalıb. Bəzi bitkilər  bataqlıq, çay və ya dəniz kənarında bitir.  
 
Onların aşağı hissəsi və ya kökü yaş olmalıdır.  Bununla belə, bitkilər quraqlığa da dözümlü olur.  Məsələn, su hövzəsinin qurumasına baxmayaraq  oxyarpaq salamat qalar! Elə bitkilər var ki,  su onların doğma evidir. Belə bitkilər quruda inkişaf edə bilmir. Onlar özlərini suda balıq kimi hiss edir, yarpaqları vasitəsilə suyun tərkibindəki faydalı maddələrlə qidalanır.
 
Su bitkilərinin çoxu  vegetativ yolla (toxumsuz) çoxalır. Quru bitkiləri kimi bəzi su bitkiləri də çiçəkləyir və tozlanır. Özüdə bunu suyun altında edir!  Onların tozcuğu  yumru və ovalşəkilli deyil, tel formasındadır. Telin tərkibindəki liflər onu  bitkinin çiçəklədiyi dərinlikdə  saxlayır.  Su bitkilərinin toxumları dibə çökür, cücərmək və kök salmaq üçün münasib şərait  gözləyir. 
 
Suzanbağı Yer kürəsinin ilk  çiçəkli bitkilərindən biri, bəlkə də ən gözəl su bitkisidir.  İnsanlar onun haqqında çoxlu əfsanə yaradıblar: guya suzanbağı  keçmiş ulduz, ya bataqlıq padşahının qızı, ya da gözəl nimfadır. Bu bitkinin kökündən qida kimi istifadə edilir. Buna görə də yabanı təbiətdə suzanbağına az təsadüf edilir. Ağ və sarı rəngli suzanbağı Qırmızı Kitaba salınıb. Suzanbağı müxtəlif qitələrdə bitir. Ən böyük suzanbağının – viktoriya reqiyanın vətəni  Cənubi Amerikadır. İldə 2-3 gün suyun altından ətirli çiçəklər görünməyə başlayır. Onlar birinci gün ağ, ikinci gün çəhrayı, üçüncü gün isə artıq moruğu rəngdə olur. Viktoriyanın yarpaqları daha gözəldir. Suda nəhəng tavalar şəklində açılan yarpaqlar yaxınlıqda başqa bitkilərin inkişaf etməsinə imkan vermir. 
 
Suzanbağının  yarpaqları suyun səthində üzür, şanagüllənin yarpaqları isə dik vəziyyətdə olur.  Şanagüllənin tünd çəhrayı rəngli çiçəyi dan yeri ağaranda açılır, qürub çağı isə  solmağa başlayır. Şanagüllənin  toxumları - fındıqcıqları dibə çökür. Bu toxumlar cücərmək  üçün əlverişli  vaxtı uzun müddət (təxminən 2000  il) gözləmək iqtidarındadır. Şanagüllə sehrli bitki sayılırdı. Bu bitki ilə məbədləri bəzəyir, onu ilahi varlıqların yanında təsvir edirdilər. Su fındığı, yaxud çilim adlanan digər bitkinin şanagüllə kimi gözəl çiçəkləri yoxdur.  Əvəzində lövbərə bənzəyən  buynuzlu fındıqları var.  Ona görə də bu bitkini “şeytan” bitkisi adlandırıblar. Çilim planetimizin bitkilər səltənətinin  qədim sakinidir.  Çilim 60-70 milyon il əvvəl dinozavrların məhv olduğu, məməlilərin yenicə meydana gəldiyi dövrdə yaranıb.  Çox dadlıdır. Lakin onu akvarium şəraitində yetişdirmək mümkün deyil. Bu bitkiyə yalnız yabanı təbiətdə rast gəlmək olar. 
 
Sugülü bitkisinin məskəni çox da təmiz olmayan su hövzələri, gölməçə və novlardır. Bu bitki sanki suyun səthini örtük kimi bürüyür. Xalq arasında onu “qurbağa libası” adlandırırlar.  İlk baxışda göz oxşamayan bu bitki  faydalı maddələrlə zəngindir və çox xəstəliklərin dərmanıdır. Sugülü çiçəkləri dünyanın ən xırda çiçəkləri sayılır.  Onun kökü yoxdur.  Əvəzində bu bitki  başqa bitkilərin inkişaf edə bilmədiyi yerlərdə bitir.