Lui Dager- fotoqrafiyanın yaradıcısı
Fotoqrafik görüntünün ixtirası Fransız rəssamı, kimyaçı və ixtiraçısı Lui Dagerin (Louis Daguerre 1787—1851) adı ilə bağlıdır. Dager, dagerotipiya fotoqrafiya üsulunun yaradıcılarından biridir.
Dagerotipiya (Daguerreotype) — praktik cəhətdən ilk fotoqrafik görüntü əldə etmə üsuludur. Bu üsul 1822-ci ildə fransız ixtiraçısı Cozef Nyeps tərəfindən yaradılmış və rəssam Lui Dager tərəfindən 7 yanvar 1839-cu ildə Fransa Elmlər Akademiyasına təqdim edilmişdir.
Fərqli təyyarələrdə yerləşmiş, fərqli şəkildə dəyişdirilmiş və işıqlandırılmış, günün vaxtının dəyişməsi xəyalını yaradan bir neçə rəsmdən ibarət rəngli və möhtəşəm dioramaların yaradılması ilə məşğul idi.
Dagerotipiyada gümüş suyuna çəkilmiş və yaxşıca hamarlanmış mis lövhələr yod buxarına tutulur. Nəticədə lövhənin üzərində işığa həssas, nazik gümüş yodid təbəqəsi əmələ gəlir. Lövhə kamera-obskura içində 15-30 dəqiqə gözlədilir və işığın təsiri ilə gümüş yodid təbəqəsinin üzərində gizli təsvir formalaşır. Təsviri üzə çıxarmaq üçün civə buxarından istifadə edilir. Bu üsulun ixtirasının maraqlı hekayəsi var:
Lui Dager qaranlıq otaqda gümüş-yodid təbəqəsi olan lövhədə ortaya çıxan görüntünün sabitləşdirilməsi üçün yollar axtarırdı. O, 1838-ci ildə bir gün fərqli kimyəvi maddələr olan şkafa daha sonra istifadə etmək və təmizləmək məqsədi ilə zəif görünütülü bir lövhə qoydu. Bu lövhəni təkrar çölə çıxardığı zaman zəif görüntünün aydın şəkildə ortaya çıxdığını müşahidə etdi. Ancaq Dager bu qəribə hadisəyə hansı kimyəvi maddənin səbəb olduğunu bilmirdi. Buna görə də o, lövhələri şkafa yerləşdirdi və kimyəvi maddələri bir-bir çölə çıxarmağa başladı. Şkafı tamamilə boşaltmasına baxmayaraq hələ də axtardığı kimyəvi maddəni tapa bilməmişdi. Nəhayət şkafın rəflərindən birində qırılmış termometrdən tökülən civəni gördü. Gümüş yodid təbəqəsi olan lövhə üzərində alınan görüntü müasir fotoqrafiyanın başlanğıcı oldu.
Dagerin ixtirası haqqında çoxsaylı məqalələr dərc olunmağa başladı. İngiltərə, Avstriya və Almaniyada patentləşdirilmişdir. Saysız foto studiyalar açıldı, həvəskarlar isə dagerotipiya fotoqrafiya texnikasına yiyələndilər. 1839-cu il dünya elm, sənət və mədəniyyət tarixinə fotoqraflığın ixtira olunduğu il kimi düşdü.
1851-ci ildə yaş kollodion prosesinin kəşf olunması ilə çətin və təhlükəli olan dagerotipiyadan imtina edildi.
29.01.2021